Bent u nieuw in de vogelwereld, dan komt u nog wel eens woorden of begrippen tegen die u wellicht niet kent of niet helemaal begrijpt.
Op deze pagina proberen wij u een volledig overzicht te geven van alle vaktermen.

0-1 (of 0.1) = vrouwelijk dier
1-0 (of 1.0) = mannelijk dier
1-1 (of 1.1) = 1 man en 1 vrouw (vaak een koppel)
0-0-1 (of 0.0.1) = vogel van onbekend geslacht

In advertenties komt men deze notering vaak tegen om het geslacht van de aangeboden (of te koop gevraagde) dieren aan te geven.
Spreekt men over 2-6 Blauwe pauw, dan bedoelen we dus twee mannelijke en zes vrouwelijke Blauwe pauwen.

Anseriformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der watervogels; eenden, ganzen, zwanen en hoenderkoeten.

Aves
Wetenschappelijke (latijnse) benaming voor de klasse der vogels.

Aviornis
De naam Aviornis is een samenvoegsel van de latijnse en griekse namen voor vogel, respectievelijk Avis (of Aves) en Ornis. Denk ook aan ornithologie of vogelkunde.

Charadriiformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der steltloperachtigen. Hiertoe behoren o.a. de jacana's, scholeksters, steltkluten, grielen, renvogels, plevieren, strandlopers, snippen, jagers, meeuwen, sternen en alken.

Ciconiiformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der ooievaarachtigen. Hiertoe behoren o.a. de ooievaars, reigers, ibissen, lepelaars en hamerkop.

Cloaca
Geslachtsopening (afscheidingsopening) van een vogel. Bij vrouwelijke en mannelijke vogels is de cloaca praktisch hetzelfde gevormd, mannelijke vogels hebben dus geen penis.  Niet alleen ontlasting wordt via de cloaca afgescheiden, maar ook het sperma en de eieren. 
Een bijzonderheid is dat mannelijke watervogels (Anseriformes) en struisvogels (Struthioniformes) wel een penis hebben.

Columbiformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der duiven.

Coraciiformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der neushoornvogels, tokken, ijsvogels, scharrelaars, grondscharrelaars, hoppen, bijeneters, boomhoppen, motmots, todies en koerol.

Cuculiformes
Wetenschappelijke benaming voor de orde der toerako's, hoatzin en koekoeken.

Doffer
Algemene term voor een mannelijke duif

Domesticatie
Domesticatie is het proces waarmee de mens diersoorten (zie aldaar) door selectie en fokken zodanig van eigenschappen en kenmerken verandert dat deze steeds meer aangepast raken aan het leven dichtbij en in dienst van de mens. Zodoende zijn rassen (zie aldaar) ontstaan. Domesticatie van vogels heeft in de eerste plaats tot nut de productie van vlees, eieren en dons te verhogen en verbeteren. Daarnaast zijn enkele rassen verbeterd in gedrag (lokeenden) en veel later in de geschiedenis zijn de rassen aangepast om tot gezelschapsdier te dienen.

Door domesticatie zijn zeer veel rassen ontstaan, geselecteerd uit de oorspronkelijke (wilde) soorten.

AVIORNIS heeft zich gespecialiseerd in het houden en fokken van de oorspronkelijke vogelsoorten. Hierbij worden dus de vogels bedoeld zoals ze in oorspronkelijke vorm in de natuur leven. Er wordt niet of minimaal geselecteerd op eigenschappen ten gunste van de fokker, want Aviornis-leden bewonderen en respecteren de vogels zoals ze in hun oorspronkelijke en natuurlijke verschijningsvorm bestaan.

Duikeend
Eenden die vooral duikend hun voedsel onder water bemachtigen (in de natuur). Hiertoe behoren met name de eenden van de geslachten Aythya (o.a. Kuifeenden, Tafeleenden) en Netta (o.a. Krooneend, Peposaca-eend).

Duiver
Term voor een mannelijke duif (beter bekend als doffer)

Duivin
Algemene term voor een vrouwelijke duif

Eclipskleed
Dit is het onopvallende verenkleed van ganzen en eenden als ze in de rui zijn na het broedseizoen. Door de gelijktijdige rui van de slagpennen kunnen ze dan korte tijd niet vliegen. Een camouflerend verenkleed is dan zeer welkom.
Dit eclipskleed is te beschouwen als een kort gedragen winterkleed. Gedurende de rest van het jaar (inclusief de hele winter) dragen ze het zomerkleed (pronkkleed).

Zie ook http://nl.wikipedia.org/wiki/Eclipskleed
Zie ook http://nl.wikipedia.org/wiki/Rui_%28ornithologie%29

Foerageren
Voedsel zoeken

Ganzerik
Oude term voor een mannelijke gans

Gedomesticeerd
Zie domesticatie

Gent
Algemene term voor een mannelijke gans

Grondeleenden
Eenden die (in de natuur) hun voedsel hoofdzakelijk al grondelend zoeken.

Grondelen
'Op de kop' in het water gaan staan om voedsel onder water te zoeken; de kop en de borst steken hierbij onder water, terwijl het achterste boven water steekt. Dit gedrag wordt vooral vertoond door watervogels zoals eenden en zwanen.

Haan
Algemeen gebruikte term voor mannelijke hoenderachtige vogels.

Hen
Algemeen gebruikte term voor vrouwelijke hoenderachtige vogels.

Hybride
Verschillende soorten binnen een geslacht kunnen zich meestal niet onderling voortplanten, maar sporadisch kan het voorkomen. In de meeste gevallen worden er enkel mannelijke hybriden geboren. Hybriden zijn bovendien bijna altijd steriel (onvruchtbaar).

Helaas zijn er ook voorbeelden van hybriden tussen soorten die wel vruchtbaar blijken te zijn. Deze vormen zowel in de natuur als ook in volièremilieu een gevaar voor de zuiverheid van vogelsoorten.
Enkele voorbeelden zijn de taloze vruchtbare hybriden tussen:
- Goudfazant X Lady-Amherstfazant
- Noord-Amerikaanse stekelstaarteend X Witkop stekelstaarteend
- Wilde eend X Wenkbrauweend
- Indische witte ibis X Australische witte ibis
Het valt hierbij op dat het altijd nauw verwante soorten zijn die onderling kruisen. Men kan zich dus afvragen of het hier daadwerkelijk verschillende soorten betreft, of varianten die nog nauwer aan elkaar verwant zijn.

Kortwieken
Kortwieken is het afknippen van de lange slagpennen aan een of beide vleugels. Deze haneling moet periodiek herhaald worden, want na de rui zijn de oude en versleten pennen vervangen door nieuwe. Vergeet men te kortwieken, dan kan de vogel opnieuw vliegen.
Men kortwiekt meestal slechts 1 vleugel omdat de vogels bij eventueel opstijgen uit balans raken waardoor zij ook kleine hindernissen (hekwerk) niet kunnen passeren.

Leewieken
Leewieken is een methode om te voorkomen dat parkvogels en watervogels wegvliegen. Slechts 1 vleugel wordt geleewiekt, zodat de vogels uit balans raken bij een poging tot opvliegen. Er wordt doorgaans geleewiekt op een zo jong mogelijke leeftijd (2-3 dagen oud). Bekijk voor meer informatie deze pagina.

Monogamie
De situatie waarin een dier (of mens) één enkele seksuele partner tegelijkertijd heeft.

Ornithologie
Ook wel vogelkunde genoemd. Het is de wetenschap die zich bezig houdt met de studie van vogels.

Pijltje
Jong eendje

Polygamie
Polygamie is een verbintenis van één man met verscheidene vrouwen tegelijk of één vrouw met verscheidene mannen tegelijk.

Pul
Jong eendje

Ras (Rassen)
Bij dieren is sprake van een ras, als het dier is gedomesticeerd (zie domesticatie) en herkenbaar is als een lid van dat ras.
Hoe een ras er uitziet wordt beschreven in een rasstandaard. Deze wordt bepaald door een rasvereniging die zich bezighoudt met het fokken van die dierrassen. De standaard beschrijft, naast de details waaraan een dier moet voldoen, hoe een dier moet worden beoordeeld op een tentoonstelling.
AVIORNIS is een vereniging voor liefhebbers van oorspronkelijke verschijningsvormen van dieren in de natuur (Zie soorten). AVIORNIS hanteert daarom geen rasstandaard.

Voorbeelden van wilde dieren (soorten) die gedomesticeerd zijn tot huisdier (rassen):
Wolf (Canis lupus) als voorouder van alle hondenrassen
Wilde eend (Anas platyrhynchos) als voorouder van o.a. de Hollandse kwaker, Pekingeend, Krombekeend etc.
Grauwe gans (Anser anser) als voorouder van de 'Boerengans', Toulouse gans etc.
Zwaangans (Anser cygnoides) als voorouder van de Chinese knobbelgans en Afrikaanse knobbelgans
Rode kamhoen (Gallus gallus) als voorouder van alle kippenrassen
Rotsduif (Columba livia) als voorouder van alle sierduiven en reisduiven

Hierbij valt op dat verschillende rassen zich onderling kunnen voortplanten met vruchtbare kruisingen als resultaat. De voorwaarde voor zo'n vruchtbare kruising is wel dat de rassen een gemeenschappelijke voorouder (soort) hebben. Denk hierbij aan alle hondenrassen die gezamenlijk de wolf als voorouder hebben.

Roestende eenden
Eenden die (in de natuur) geregeld in bomen neerstrijken om te rusten (roesten).

Soort (Soorten)
In de biologie is een soort een basisbegrip. Als met zovele basisbegrippen is er geen exacte overeenstemming over hoe het exact gedefinieerd moet worden. Ruwweg, volgens een veelgebruikte (maar zeker niet de enige mogelijke) definitie is het een aantal individuen die zich, in hun normale doen (dus zonder ingrijpen van de mens), onderling kunnen voortplanten met vruchtbare nakomelingen en die dit in de natuur ook doen. Er is dus een zeer nauwe verwantschap tussen alle individuen in een soort zonder dat daarmee gezegd is dat er helemaal geen onderlinge verschillen kunnen bestaan, zoals b.v. kleurvarianten. (Zie verder nl.wikipedia.org/wiki/Soort)

Bij de wetenschappelijke naamgeving van dieren is de tweede naam altijd de soortnaam. Bijvoorbeeld in de namen Aix sponsa en Aix galericulata. Beide soorten zijn geplaatst in hetzelfde geslacht (Aix), waarmee de verwantschap wordt aangetoond. De soortnamen (sponsa en galericulata) tonen aan dat er naast de verwantschap toch dermate grote verschillen bestaan, dat de soorten zich onderling niet kunnen voortplanten met vruchtbare nakomelingen als resultaat.

Trio
Een groep van drie vogels, meestal bestaande uit 1 mannelijk dier en 2 vrouwelijke dieren. Vooral van toepassing bij vogelsoorten die polygaam zijn.

Volière
Een volière is een ruime kooi waarin vogels gehouden kunnen worden zonder de mogelijkheid en het risico dat zij ontsnappen.
Zie verder: nl.wikipedia.org/wiki/volière

Woerd
Mannelijke eend

Zwemeenden
Eenden die (in de natuur) hun voedsel hoofdzakelijk al zwemmend zoeken, o.a. al slobberend of met de kop onder water gestoken (zie ook grondelen).

Heeft u een begrip gelezen wat niet in deze lijst voorkomt? Neem dan contact met ons op en wij proberen het betreffende begrip in deze lijst op te nemen. Alvast hartelijk bedankt!