Deel 61, april 2014

Kunnen vogels denken?

Ik denk van niet, maar daarmee zet ik gelijk het mogelijke denkpatroon van alle vogels op slot.

Dat is niet eerlijk, het zou best mogelijk kunnen zijn dat vogels wel een beetje kunnen denken, al zul je om te kunnen denken bepaalde zaken moeten kunnen begrijpen en daarop maatregelen nemen.

Waar we ook voor moeten oppassen, dat we vogels niet moeten gaan vermenselijken.

Met een duur woord noemen we dat “antropomorfisme”, daar ben ik geen voorstander van.

Echter, heel soms lijkt het er wel eens een beetje op, dat er door vogels wordt gedacht.

Stel je nou eens voor dat vogels gaan zitten nadenken op het moment dat het broedsel is voltooid, op het moment dat het legsel compleet is.

Voor de ene vogels is dat 1 ei, voor de ander zijn dat er 2 en voor weer een ander exemplaar 10 tot 12 of nog meer en al die andere soorten zitten er ergens tussen in.

Stel je nou eens voor dat zo’n vogel dan gaat denken, in het geval van bijvoorbeeld een watervogel: “En daar moet ik vier hele weken op gaan zitten, 28 dagen zonder te bewegen, ja af en toe even vertreden, wat drinken en eten en dan weer zitten, ik ben toch niet gek?”

Andere soorten, als de koolmees, zouden er dan wel net zo over kunnen gaan  nadenken, want zij moeten 14 dagen in een krap holletje constant op een nestje eieren zitten waarvan de aantallen kunnen oplopen tot soms wel 15 stuks.

Als zo’n klein vogeltje echt kon denken dan liet die het broeden wel over aan een of andere uitzendkracht of huurde een Z.Z.P-er in, want na het broeden ben je er heus nog niet.

Pinguïns denken ook niet na, want welke vogel haalt het nou in z’n zwart-witte kop om een ei te gaan leggen midden in de poolwinter, om daar dan ook nog eens 8 weken staand op te gaan broeden.

Mannen broeden het ei uit en de leefomgeving is tijdens deze periode meedogenloos, stormen met orkaankrachten en temperaturen zo maar tot 60 graden onder nul!

Als je aan een persoon zou gaan vragen of die hetzelfde kunstje daar ook wilde gaan uithalen, zou die zeggen: “doe het zelf maar of huur een loonbedrijf in!”

Lang verhaal kort: vogels denken niet maar volgen hun instinct, maar dat is ook heel knap!

Vogels doen dingen instinctief en dat gaat bij bijna alle soorten ongeveer gelijk en toch ook weer een beetje anders.

Iedere vogel zing zoals hij gebekt is en elk ei komt daar terecht waar het gepoept is.

Er zijn legio vogelsoorten die een nest maken en die dat ook helemaal zelf in elkaar knutselen.

Soms heel hoog in een boom, van takken, soms heel laag bij de grond, van grassen.

Er zijn soorten, die een heel kunstig hangend nest maken, zoals de wevervogels, door gebruik te maken van halmen om een nest te vlechten, andere vogels gebruiken spinrag om het nestmateriaal bij elkaar te laten kleven.

Je hebt ook soorten die in een hol kruipen, al of niet zelf gehakt of “gehackt” (of is gekraakt beter?) maar ook het gebruik van verlaten nesten van anderen komt voor.

Vogels, zoals de huismus, die dan weer onderhuurder is in de onderkant van een ooievaarsnest, gebruiken een slimme oplossing en zwaluwen metselen een nestholte onder de dakrand, kortom nestvoorbeelden zijn er legio.

Al het hiervoor genoemde is uiteindelijk bedoeld om de gelegde eieren door middel van de eigen lichaamswarmte na verloop van tijd uit te laten komen.

Alles gaat geheel instinctief om het voortbestaan van de soort, het komt zoals het komt en het gaat zoals het gaat. Maar als de vogels echt zouden kunnen denken, dan deden ze het niet!

Gelukkig zijn er ook vogels die wat verstandiger zijn gebleven, die misschien wel gedacht hebben: “ laten we het broeden nu eens niet zelf doen, maar anders, want het vreet tijd!!”.

Krokodillenwachters leggen hun eieren in het warme rivierzand, maar gaan er wel op zitten met een natte buik om ze af te koelen.

Het Australisch boshoen, (Alectra lathami) maakt een broedhoop, legt er eieren in en steekt zo nu en dan zijn kop in het zand en zorgt voor een temperatuur om en nabij de 33 graden Celsius door er aarde af te krabben of er bovenop te schoffelen.

Nog zo eentje, de thermometervogel (Leipoa occellata) kan zelfs met zijn snavel voelen of de temperatuur van de bult de juiste is.

Ook de Maleo (Macrocephalon maleo) van het eiland Sulawesi begraaft haar eieren in zand of bosgrond.

Mogelijk staan al deze vogelsoorten nog wat dichter bij de reptielen, die immers ook hun eieren begraven.

Het is overigens wel een knap staaltje techniek, als je de warmte van de broedhoop het werk kunt laten doen.

Als later het kuiken, dat al volledig uitgedost en geheel zelfstandig uit die zandhoop te voorschijn kruipt, gelijk kan vliegen en daarna ook al klaar is om zijn eigen weg te gaan, is dat behoorlijk slim gevonden.

Kuikens van boshoenders en die anderen hebben zich slim uit de nesten gewerkt.

 

Voor de oudervogels geen gedoe meer met het voeden en bij elkaar houden van de kroost, zouden die dan toch echt hebben kunnen denken? 

Bart Smit

NB. Veertjes is een regelmatige bijdrage op de website van Aviornis Nederland. De column geeft niet noodzakelijk de officiële mening van Aviornis weer.