Deel 88: juli 2019

Kip/ei.

In Vlaanderen is de vogelgriep vastgesteld bij 49 pluimveebedrijven, zoals leghennen, vleeskuikens en bedrijven met kalkoenen.In Nederland is men daar helemaal niet blij mee, hier vindt men dat het uit de hand is gelopen.Het woekert daar maar door. Dat schijnt te komen omdat de autoriteiten aldaar geen adequate maatregelen nemen. Dat komt weer, omdat het om een laag-pathogeen virustype H3 gaat en die is niet bestrijdingsplichtig. Bovendien mogen de bedrijven niet gecompenseerd worden. De gevolgen zijn echter wel fors, want zo’n 20 tot 60% van het pluimvee gaat dood en de produktie gaat drastisch naar beneden, tot soms wel 100%. Er wordt nu flink overleg gevoerd, welke maatregelen zullen moeten worden genomen mocht het virus in Nederland opduiken.

Maar vóór we verder gaan, eerst even wat anders, wie was er nou eerder, de kip of het ei?

Die vraag is al vele malen gesteld en daarover is ook al heel vaak antwoord op gegeven en even zo vele malen gespeculeerd! Dat gaan we nu hier ook niet doen, laat anderen zich maar met dit leuke vraagstuk bezig houden. Waar we ons wel eens in zouden kunnen verdiepen is de herkomst van de eieren. Elk jaar vóór Pasen is er een stijgende vraag naar eieren en daar is de sector maar wat blij mee. Zo’n extra afzet is zo maar mooi meegenomen.

De leverende bedrijven hebben het niet gemakkelijk, want de prijzen van eieren zijn al vele jaren helemaal niet veel veranderd, maar de kosten wel. Als alle kosten zouden moeten worden doorberekend, werden de eieren voor consumptie behoorlijk duurder en de consument wil er nu eenmaal niet meer voor betalen. Daar komt nog bij dat het leven van een legkip niet helemaal over rozen gaat.

Leden van Aviornis, die zich bezig houden met oorspronkelijke vogelsoorten, zijn altijd al heel blij als de vogels in Avicultuur eieren zijn gaan leggen. Daar is dan ook alles aan gedaan om dat het zo ver te krijgen. Alles moet kloppen, de perken, vijvers, volières, de aankleding, de voeding, rust, orde en regelmaat en ga zo nog maar even door. Maar rasechte Aviornismensen hebben dat in de vingers, hebben daar ervaring mee en anders vragen ze het wel aan collega Aviornisleden. Als alles mee zit staat er elk voorjaar wel weer uitbreiding op stapel, daar doen ze het voor, dat is een zwaar wegend onderdeel van de liefhebberij. De voortplanting, zijnde het leggen van eieren door hun vogels, is voor Aviornisleden zéér belangrijk en helemaal niet vanzelfsprekend. Een lang leven van de aan hen toevertrouwde vogels is een ander onderdeel van hun liefhebberij.

Hoe anders is het gesteld in de consumptie-eieren branche.

Het pluimvee, veelal kippen, maar er zijn ook wel eenden die veel eieren produceren, heeft meestal niet zo heel lang te leven, dat is met ruim een jaar wel bekeken. Bovendien zijn de rassen (Aviornis kent geen rassen, maar soorten) speciaal geselecteerd om in een korte tijdspanne veel eieren te produceren, véél meer dan ze van nature ooit zouden doen. Om dat allemaal wat te stroomlijnen wordt dat soort pluimvee meestal zeer doelmatig gehouden, dat wil zeggen, korte lijnen, dicht bij het voer en dicht bij het legnest. In het ergste geval, doe je best maar, gewoon met een aantal in een kleine kooi, zonder legnest, de zogenaamde batterijkippen, maar daar komt op den duur gelukkig een einde aan (in Nederland). Soms zijn er schuren waarin etages zijn gebouwd, zodat de kippen omhoog kunnen fladderen en op die manier is hun leefgebied wat vergroot. Er zijn ook scharrelschuren en daarnaast de vrije uitloop kippen; dat is géén speciaal ras, maar ze krijgen gewoon meer ruimte en kunnen ook naar buiten. Vanwege dat fenomeen, het naar buiten mogen en daar naar hartenlust te kunnen scharrelen, nog meer hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen, zijn de door die kippen gelegde eieren wat meer waard en daarvoor gelden wat hogere prijzen. Vrije uitloop eieren zijn dus wat duurder dan die, welke afkomstig zijn van andere manieren van houden.

Daar gaat het echter voor de houders van dat soort systemen nu geregeld mis, want als hun pluimvee langer dan een bepaalde tijd niet naar buiten kan, zijn hun eieren plotsklaps minder waard (kan wel twee cent per stuk minder zijn) en kan zo maar per week een inkomsten vermindering van een paar duizend euro schelen.

Waar komt dat dan door, hoe kan dat dan?

Als de staatssecretaris van VWA het niet verantwoord vindt, dat vrije uitloopkippen naar buiten gaan i.v.m. de nog immer dreigende gevolgen van Aviaire Influenza (zeg maar de vogelgriep) dan moeten deze grote bedrijven hun kippen binnen houden (“ophokken”), of ze dat nou leuk vinden of niet. Compensatie van hun inkomensvermindering was er tot nu toe eigenlijk nooit en dat zou misschien ook anders moeten. Maar er komt nog wat anders bij kijken en nu komt gek genoeg toch, jawel, het kip/ei gedoe om de hoek!

Wat is er dan aan de hand?

Als alle pluimvee in die mega kippenschuren, die vrolijk van de zon mogen genieten en de godganse dag in de buitenlucht mogen scharrelen, nu eens allemaal zouden zijn ingeënt tegen die gevreesde griep, was er van inkomensvermindering immers geen sprake meer. Was er ook geen constante dreiging meer van poepjes van door virus geïnfecteerde overvliegende trek-, of andere vogels. Overigens, tot op de dag van vandaag is nog steeds niet met 100% zekerheid vastgesteld en uitgesproken waar nou elke keer weer zo’n plotselinge uitbraak van de “griep” vandaan komt. Aan dit hele vaccineren van zo’n enorme pluimveeschare hangt natuurlijk ten eerste een kostenplaatje en daar is de branche voorlopig financieel misschien nog niet klaar voor.

Ten tweede is het voorlopig ook nog lang niet zeker of dit wel door de regelgevers zal worden toegestaan, omdat een gevaccineerde of een geïnfecteerde en herstelde griepkip nog niet van elkaar zouden zijn te onderscheiden.   Zo lang deze verschillende zaken niet zijn opgelost, kan het geheel nog jarenlang doorsudderen en pruttelen en zal steeds bij dreigend situaties al het vrije-uitloop-pluimvee telkens weer opnieuw naar binnen worden gedreven en wekenlang de klos zijn. De eigenaren van die goed bedoelde en kipvriendelijke vrije uitloopmethode betalen dan ook weer elke keer een torenhoge prijs vanwege de gevolgen van een systeem, waarvoor door falend overheidsbeleid nog steeds géén goede oplossing is gevonden.

Wanneer er voor deze moderne kip/ei variant geen weldoordachte oplossing komt, waardoor inkomstenvermindering en dreigende ruimingen voorlopig telkens weer op de lange baan worden geschoven, wordt tegelijkertijd het welzijn van ei leggend pluimvee nog altijd niet verbeterd. 

Voor een grote groep Nederlanders, waaronder ook vele leden van Aviornis International Nederland, is dit moeizame gedoe rondom het welzijn van pluimvee maar moeilijk te verteren!

Bart Smit.

NB. Veertjes is een regelmatige bijdrage op de website van Aviornis Nederland. De column geeft niet noodzakelijk de officiële mening van Aviornis weer.